เวลาฉายรังสี....ทำไมแต่ละคนถึงใช้อุปกรณ์ไม่เหมือนกัน
ผู้ป่วยหรือญาติมักจะสังเกตเห็นว่าอุปกรณ์ที่แต่ละคนใช้มีหลากหลายรูปแบบมาก
บางคนมีโครงพลาสติกครอบหน้าเวลาฉายรังสี มีหลายสี สั้นบ้างยาวบ้าง บางคนพอเข้าไปในห้องฉายก็มีที่ให้จับ แล้วหลังจากนั้นก็จะมีเสียงเจ้าหน้าที่คอยบอกว่า “คนไข้กำ(อุปกรณ์)เสร็จแล้วเหยียดขานะครับ/นะคะ เหยียดขาตึงๆ ไม่ปล่อยมือ…” บางคนก็ได้นอนบนถุงพลาสติกแข็ง บางคนก็ต้องนอนบนอุปกรณ์ที่เป็นแผ่นเอียงแข็งเหมือนมีอะไรทิ่มหลังตลอดเวลา
อุปกรณ์หน้าตาประหลาด พอใช้ก็ชวนให้เมื่อย แถมเตียงก็แคบและแข็ง ผู้ป่วยหลายๆคน อาจจะมีคำถามคือขอเตียงหรืออุปกรณ์ที่ช่วยให้นอนได้สบายกว่านี้ได้มั้ย
คำตอบคือ ไม่ได้ครับ ไม่ว่าจะเตียงนุ่ม นุ่มมากนุ่มน้อยก็ไม่ได้ แม้แต่หมอนที่พกไปจากบ้านก็ใช้ไม่ได้ ถามว่าทำไม?
เรื่องที่ต้องคำนึงอย่างหนึ่งที่เกี่ยวข้องในการจัดท่าผู้ป่วย คือ “ผู้ป่วยต้องนอนอยู่ในท่าเดิมได้ทุกครั้งที่ทำการรักษา”
ดังนั้น อุปกรณ์รองนอนส่วนใหญ่จะอยู่ในระดับที่ “พอนอนได้” เท่านั้น บางทีก็เป็นพื้นแข็งไปเลย เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถนอนได้ในท่าเดียวกันทุกวัน อุปกรณ์บางชิ้นทำหน้าที่ช่วยจัดท่าผู้ป่วยให้อยู่ในท่าเดียวกัน บางชิ้นก็ช่วยให้ผู้ป่วยอยู่นิ่งที่สุดในระหว่างฉายรังสี
หลักการพิจารณาว่า ผู้ป่วยคนไหนจะใช้อุปกรณ์ชนิดไหน ขึ้นกับขนาดและตำแหน่งของรอยโรค เทคนิคการฉาย รวมถึงสภาพของผู้ป่วยด้วย
ยกตัวอย่าง เช่น โครงพลาสติกที่กล่าวถึงตอนต้น ที่เรียกว่า thermoplastic mask หรือหน้ากาก สามารถแบ่งได้เป็น 2 แบบใหญ่ๆ คือ แบบสั้นและแบบยาว โดยแบบสั้นจะคลุมเฉพาะส่วนหัวของผู้ป่วย โดยหน้ากากจะช่วยให้ศีรษะของผู้ป่วยอยู่นิ่งระหว่างฉายรังสี มักใช้สำหรับผู้ป่วยที่ฉายรังสีบริเวณสมอง ส่วนแบบยาว หน้ากากจะยาวลงมาคลุมถึงส่วนอก โดยจะมีหน้าที่ทำให้หัวไหล่และหน้าอกอยู่กับที่ในระหว่างฉายรังสี เนื่องจากพื้นที่ฉายรังสีจะมีส่วนคอด้านล่างที่ติดกับหัวไหล่ นั่นหมายความว่า ถ้าผู้ป่วยยกหัวไหล่ขึ้น ก็จะมีโอกาสที่หัวไหล่จะเข้าไปบังในส่วนพื้นที่ฉายรังสี หน้ากากแบบยาวมักใช้สำหรับผู้ป่วยที่ฉายรังสีบริเวณศีรษะและลำคอ
อุปกรณ์ที่หน้าตาคล้ายเครื่องออกกำลังนี้เรียกว่า CombiFix ประกอบไปด้วยส่วนที่รองข้อเข่า (Knee support) และ ส่วนรองเท้า (Foot lock) มักใช้กับผู้ป่วยที่ฉายรังสีบริเวณอุ้งเชิงกราน เพื่อไม่ให้สะโพกและขาขยับขณะทำการฉายรังสี
อุปกรณ์ที่ใช้งานทางด้านรังสีรักษามีหลายชิ้น อุปกรณ์บางชิ้นใช้กับผู้ป่วยโดยตรง บางชิ้นใช้กับผู้ป่วยทางอ้อม เช่น จับสัญญาณการหายใจของผู้ป่วยระหว่างฉายรังสี ใช้ทำภาพเอกซเรย์ก่อนและระหว่างฉายรังสี
ดังนั้น การเลือกใช้อุปกรณ์จึงพิจารณาจากเหตุผลที่ได้กล่าวไปข้างต้น คือ การจัดท่าและการทำให้ผู้ป่วยสามารถนอนนิ่งระหว่างฉายรังสีให้ได้มากที่สุด ซึ่งจะส่งผลไปถึงเรื่องการให้รังสีไปยังเป้าหมายได้อย่างแม่นยำและเพิ่มประสิทธิภาพใ
